ΓΑΜΟΣ: Όταν η δέσμευση στον έρωτα & τη συντροφικότητα είναι ελευθερία

Το «πάντρεμα» του ζευγαριού, λοιπόν, είναι μια υπόθεση που αφορά ολόκληρη τη ζωή. Δεν περιορίζεται μόνο στα όρια της τελετής στην εκκλησία ή στο δημαρχείο. Αυτή η τελετή είναι μια γιορτή, ένα μυστήριο όπου επισφραγίζεται η επιλογή των συντρόφων για την ένωσή τους.

Της Μαρίας Τσαλματζά – Ψυχολόγος- MSC Ψυχικής Υγείας

Έχετε ακούσει ποτέ το ερώτημα «παντρεμένος ή ελεύθερος»; Υποθέτω πως ναι, καθώς αυτοί οι όροι χρησιμοποιούνται συχνά για να χαρακτηρίσουν τους ανθρώπους που βρίσκονται σε μια σχέση γάμου και αυτούς που δεν είναι σε αντίστοιχη κατάσταση. Για πολλούς ανθρώπους η λέξη γάμος είναι λέξη «ταμπού», λέξη απαγορευμένη. Και αυτό γιατί συνδέεται με τον περιορισμό της προσωπικής ελευθερίας, το συμβιβασμό, τη συνθηκολόγηση, τη στασιμότητα. Έχετε ακούσει ποτέ, παντρεμένους πια, ανθρώπους να λένε «Μη βιαστείς να παντρευτείς. Ζήσε πρώτα τη ζωή σου και μετά...»;. Δεν είναι και η πιο ελκυστική «διαφήμιση» του έγγαμου βίου. «Ζήσε τη ζωή σου... γιατί μετά δεν θα τη ζήσεις;». Αυτό εννοούν άραγε;

Χάρηκα και αναρωτήθηκα ταυτόχρονα, όταν κάποια στιγμή σε μια παρέα άκουσα κάποιον να λέει «Μα τι νοοτροπία είναι αυτή; Δηλαδή αν παντρευτείς παύεις να είσαι ελεύθερος άνθρωπος; Αν χαίρεσαι και απολαμβάνεις τη σχέση με το σύντροφό σου, αυτό δεν μπορεί να οδηγήσει σε ακόμη περισσότερη ελευθερία;». Πράγματι, αν προσεγγίσουμε το γάμο ως επιθυμία δύο συντρόφων για μια κοινή ζωή, ως ένωση, πάντρεμα της διαφορετικότητας του καθενός, ως εγρήγορση, λαχτάρα για έρωτα, δημιουργικότητα και διατήρηση ζωντάνιας, ο γάμος είναι μια υπόθεση που μπορεί να προάγει τόσο την προσωπική εξέλιξη του κάθε συντρόφου, όσο και την κοινή εξέλιξη του ζευγαριού. Και αυτό τον ορισμό επιλέγουμε να κρατήσουμε για το γάμο στο παρόν άρθρο. Ως επιλογή- απόφαση δύο συντρόφων για μια κοινή ζωή, μοίρασμα, συντροφικότητα, δημιουργία έρωτα, συν-πόρευση.

Αν θα μπορούσαμε να ξεχωρίσουμε κάποια βασικά στοιχεία, που χαρακτηρίζουν έναν υγιή γάμο – μια ευχαριστιακή ένωση δύο ανθρώπων- αυτά είναι τα ακόλουθα: η δέσμευση, ο έρωτας και η οικειότητα. Χρειάζεται να συνυπάρχουν και τα τρία αυτά στοιχεία, ώστε οι σύντροφοι να βιώνουν ευχαριστιακά τη σχέση και την αλληλεπίδραση μεταξύ τους.

Φοβόμαστε τη δέσμευση

Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουμε «εκπαιδευτεί» να φοβόμαστε τη δέσμευση, να τη συνδέουμε με απώλεια της προσωπικής ελευθερίας και να τη δεχόμαστε μόνο όταν αυτή αφορά τον επαγγελματικό-εργασιακό χώρο. Υπάρχει σαν κοινή λογική το ότι η δέσμευση αντιστοιχεί στην καταστολή της προσωπικής εξέλιξης και οδηγεί σε μια δεδομένη, παθητική κατάσταση. Ωστόσο, η δέσμευση στο γάμο, αφορά τον τρόπο που επιλέγει κανείς να σχετιστεί, να αλληλεπιδράσει με το σύντροφό του.

Δέσμευση στο γάμο σημαίνει «νιώθω ελεύθερος να αφοσιωθώ στο σύντροφό μου, να του δώσω προτεραιότητα, να μαθαίνω διαρκώς να σχετίζομαι μαζί του, και να εμπλουτίζομαι σαν άνθρωπος εμπλουτίζοντας ταυτόχρονα τους τρόπους που συναλασσόμαστε». Σε μια τέτοια περίπτωση, οι επιθυμίες του κάθε συντρόφου, η προσωπική εξέλιξη, η διαφορετικότητα, γίνονται αφορμή όχι για σύγκριση, αλλά για μοίρασμα και για προχώρημα της σχέσης. Το «εγώ» προάγει και τρέφει το «εμείς» και αντίστοιχα το «εμείς» εμπλουτίζει και αποκαλύπτει νέες δυνατότητες στο «εγώ». Αλίμονο αν οι σύντροφοι αναστείλουν τις προσωπικές επιθυμίες και δραστηριότητες στο όνομα των κοινών «υποχρεώσεων». Τότε το ζευγάρι κινδυνεύει να μεταμορφωθεί σε ένα «κλειστό σύστημα» που δεν μπορεί να αναπνεύσει.

«Συμβόλαιο του γάμου»

Όταν στο «συμβόλαιο του γάμου» υπάρχει η δέσμευση στην ευτυχία και στη ζωή, οι σύντροφοι νιώθουν ελεύθεροι να εκφράσουν τις επιθυμίες τους και να τις επιδιώξουν με τέτοιο τρόπο που να μην είναι απειλητικές για τη σχέση. Οι συγκρούσεις και οι διαφωνίες χρησιμοποιούνται σαν αφορμή για εξέλιξη και για αλλαγή «επιπέδου» επικοινωνίας. Οι περισσότεροι άνθρωποι συγχέουν τη δέσμευση στο γάμο με την «υπομονή» και την «ανοχή της παραξενιάς» του συντρόφου. Ωστόσο, αν το «συμβόλαιο του γάμου» είναι η αμοιβαία ανοχή και η αυτοθυσία, τότε δεν μπορεί να υπάρχει ουσιαστική σχέση. Δεν υπάρχει οικειότητα.

Χρειάζεται τρυφερότητα και εμπιστοσύνη τόσο στον εαυτό όσο και στο σύντροφο, προκειμένου να προχωρήσει κανείς στη βαθύτερη γνώση του ευατού του και του άλλου, και άρα σε πιο ουσιαστικούς τρόπους σχέσης και συν-πόρευσης. Όταν οι συγκρούσεις -που είναι αδύνατον να μην υπάρχουν- γίνονται με όρους εμπιστοσύνης και εξέλιξης της σχέσης, τότε είναι που αποτελούν ευκαιρία για αυτή τη βαθύτερη γνώση και την ενδυνάμωσή της. Όταν, όμως, ο προσανατολισμός βρίσκεται στο να αποδειχθεί ποιος έχει δίκιο και ποιος άδικο και ποιος τελικά θα επιβληθεί, η σύγκρουση παραμένει στείρα και απειλητική για τη σχέση.

Δέσμευση στο γάμο δεν μπορεί να υπάρχει χωρίς εμπιστοσύνη και προάσπιση της επιλογής που έγινε, χωρίς εμπιστοσύνη στη σχέση. Δεν μπορεί επίσης να υπάρχει χωρίς έρωτα, χωρίς την αίσθηση ότι είναι κανείς μοναδικός και σημαντικός για το σύντροφό του και χωρίς την ένωση που επισφραγίζει αυτή την αίσθηση. Η νοοτροπία που υπήρχε παλιότερα (και σήμερα κάποιες φορές) αφορούσε στο ότι ο έρωτας είναι «συζυγικό καθήκον». Ακούγεται κάπως άχαρο. Πως είναι δυνατόν η ένωση δύο ανθρώπων να αφορά «καθήκον» και όχι ελεύθερη επιλογή; Από την άλλη πλευρά, η νοοτροπία που φαίνεται να επικρατεί σήμερα σε σχέση με τον έρωτα, αφορά περισσότερο την κατανάλωση παρά τη δημιουργία έρωτα. Όταν κανείς αρκείται στην κατανάλωση έρωτα, είναι σαν να στερείται τη δυνατότητα να μάθει καλύτερα τον εαυτό του και τις δυνατότητές του και σαν να αφήνεται στο μοιραίο, στο τυχαίο.

Έρωτας & γάμος

Ο έρωτας μέσα στο γάμο, δεν μπορεί να μην αφορά τη συνεχή εγρήγορση για δημιουργία έρωτα. Η γνωριμία με τον εαυτό και με τον σύντροφο είναι κάτι που δεν μπορεί να έχει ημερομηνία λήξης και που μια ζωή δεν φτάνει για να ολοκληρωθεί. Έγκειται όχι μόνο στη δυνατότητα των συντρόφων να είναι δημιουργικοί και ζωντανοί στο ερωτικό κομμάτι, αλλά και στην ατομική τους δυνατότητα τους να βιώνουν με έρωτα και ζωντάνια κάθε στιγμή της καθημερινότητάς τους (το μάγείρεμα, τη φροντίδα των παιδιών, την εργασία κτλ). Τα παιδιά που γεννιούνται μέσα στο γάμο, δε γεννιούνται για να «ανανεώσουν» τη σχέση του ζευγαριού. Δικαιούνται να είναι παιδιά του έρωτα του ζευγαριού και τότε είναι που οι σύντροφοι καλούνται να είναι ακόμη πιο δημιουργικοί, καθώς οι συνθήκες γίνονται πιο απαιτητικές, αλλά και πιο απολαυστικές.

Το ουσιαστικό

Το «πάντρεμα» του ζευγαριού, λοιπόν, είναι μια υπόθεση που αφορά ολόκληρη τη ζωή. Δεν περιορίζεται μόνο στα όρια της τελετής στην εκκλησία ή στο δημαρχείο. Αυτή η τελετή είναι μια γιορτή, ένα μυστήριο όπου επισφραγίζεται η επιλογή των συντρόφων για την ένωσή τους. Ωστόσο, η πραγματική ένωση, το ουσιαστικό πάντρεμα που αυξάνει τους βαθμούς ελευθερίας είναι κάτι που προυποθέτει λαχτάρα για ζωή και όχι παραίτητση στο δεδομένο και το αυτονόητο.